Avrupa Aşırı Büyük Teleskobu (E-ELT), Hubble Uzay Teleskobu‘ndan 15 kat daha net fotoğraflar çekmeyi amaçlıyor.
İcadından bu yana geçen 400 yılda teleskop büyük yol kat etti. 20. yüzyılın başlarında gökbilimciler uzak galaksilerin ve yıldızların görüntülerini çekmek için eski tek ya da çift ayna yöntemlerine bel bağlıyordu ama teleskopların boyutu arttıkça görüntü kalitesi düşüyordu.
80’lerde ve 90’larda Hawaii’de Keck Gözlemevlerinin kurulmasıyla, petek gibi birbirine eklenmiş 36 küçük ayna kullanıldı ve teleskoplar evrenin ücra köşelerini hayrete düşürecek kadar detaylı bir şekilde görüntüleyebildi. Bu parçalı tasarım gelecek nesil süper güçlü teleskopların, örneğin şu anda Avrupa Güney Gözlemevi tarafından inşa edilmekte olan Avrupa Aşırı Büyük Teleskobu‘nun çalışmasına da temel oluşturuyor.
Şu anda Dünya‘da çalışan en büyük teleskop, ABD’nin Arizona eyaletindeki Büyük Binoküler Teleskop ve “sadece” 11,9 metre çapında. E-ELT‘nin açıklığıyla akıl almaz bir rakam olan 39,3 metreye denk geliyor; yani bir Amerikan futbolu sahasının yarısı genişlikte.
2024’te tamamlanması beklenen teleskop, Şilinin Atacama Çölü’ndeki 3.000 metrelik Cerro Amazones dağına inşa ediliyor. Bu çölde Atacama Büyük 1 Milimetre/Milimetre Altı Dizisi (ALMA) de yer alıyor. Bu konumun en büyük faydası elbette yüksekliği: Kozmosun deniz seviyesindekinden çok daha az atmosfer müdahalesiyle görüntülenmesine izin veriyor.
Geriye kalan atmosfer girişimini önlemek için E-ELT, “uyarlamalı optik” denen bir yöntem kullanacak. Teleskobun görüş alanındaki havayı ölçerek atmosferdeki olumsuzlukları telafi etmek olanaklı. 800 parçadan oluşan ayna, küçük mıknatıslar tarafından saniyede 2.000 defa hareket ettiriliyor ve böylece türbülans, görüşü etkilemiyor.
E-ELT’nin birincil hedefi Dünya benzeri gezegenleri hiç olmadığı kadar ayrıntılı gözlemleyebilmek; ama çok daha zor görülen nesneleri, hatta belki de Büyük Patlama‘nın hemen ardından oluşan ilk yıldızları görmeye de çalışacak. E-ELT dışında yapımı süren iki aşırı büyük teleskop daha var: 24,5 metre çaplı Dev Magellan Teleskobu ve Otuz Metrelik Teleskop. İkisinin de on yıl içinde tamamlanması bekleniyor.
Kaynak: How It Works