Böbrekler kandaki atıkları süzerek bizi nasıl hayatta tutuyor?
Böbrekler sırtımızın kabaca orta hizasında, göğüs kafesinin hemen altında ve vücudun her iki yanında birer tane bulunan kuru fasulye biçimli organlardır. Kişinin cinsiyetine ve cüssesine bağlı olarak her böbrek 115-175 gram ağırlıktadır. Sol böbrek genelde sağdakinden biraz daha büyük olur ve bu organlar çok verimli çalıştıklarından, tek böbrekle doğanlar genelde bu sebepten kaynaklanan sağlık problemleri yaşamazlar.
Vücut, böbrek işlevi % 30-40 oranında düşse de normal biçimde çalışmaya devam edebilir. Hatta bu işlev azalmasının farkına bile nadiren varılır. Bu da böbreklerin hem atıkları süzmede hem de vücuttaki mineral düzeyini ve kan basıncını korumada ne kadar verimli çalıştığının bir kanıtı. Böbrekler tüm bu işlerin altından kalkmak için diğer organlarla ve vücudun çeşitli yerlerindeki bezlerle (örneğin böbreklerin vücuttaki su düzeyini öğrenmesini ve kontrol etmesini sağlayan hipotalamusla) işbirliği yapar.
Böbrekler her gün 150-180 litre gibi hayret uyandıracak miktarda kanı süzer ama bunun içinden yalnızca iki litre kadar atığı vücuttan uzaklaştırılması için ayırır. Büyük oranda, proteinlerin enerji sağlamak için yakılması işleminin yan ürünü olan üre ve sudan oluşan bu atığa idrar diyoruz.
Böbrekler kanı süzmek için nefron adındaki küçük filtre birimlerinden geçirir. Her böbrek yaklaşık bir milyon nefron içerir. Nefronlar glomerulus adındaki küçük kılcal damarlardan ve renal tübül adındaki idrar toplama tüpünden oluşur. Glomerulus kandaki normal hücre ve proteinleri ayırır, sonra atıkları rena tübüle yollar. Bu da idrarı üreterlerden geçirip mesaneye gönderir.
Böbrekler yaptıkları bunca işe ek olarak eritropoetin, renin ve kalsitriyol adında üç de hormon salgılar. Bu hormonlar alyuvar üretimini tetikler, kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur, kemik gelişimine ve mineral dengesine katkıda bulunur.
Nefronlar
Nefronlar böbrekten geçen tüm kanı süzen birimlerdir. Böbrek başına bir milyon kadar nefron vardır ve bunlar renal medullanın piramit yapılarında yer alır. Atıkları süzmenin dışında su ve mineral tuzlarını da düzenler, gerekeni dolaşıma yeniden katıp gerekmeyenleri vücuttan atarlar.
İdrar Nedir Ve Ne İçerir?
İdrar çeşitli proteinler ve hormonlar gibi organik bileşiklerden, inorganik tuzlardan ve çok miktarda metabolitten (ara ürün) oluşur. Bunlar genelde azot bakımından zengindir ve idrar yoluyla kan dolaşımı dışına çıkarılmaları gerekir. İdrarın pH düzeyi genelde nötrdür (pH7) ama diyet, hidrasyon ve fiziksel fitlik durumuna göre değişebilir . İdrarın rengi de çok sayıda farklı etmen tarafından belirlenir. Koyu sarı idrar dehidrasyonu, yeşile çalan idrar aşırı kuşkonmaz tüketimini gösterebilir.
Kaynak: İnsan Bedeninin Sırları