Büyük İskender Helenistik Dönem
Büyük insanların büyük arzuları olur. İskender, bilinen dünyanın peşine düştü ve sıradan bir askerin Makedonya’dan Hindistan’a uzanan yolculuğuna eşlik etti. Sonuçta onca yıkım, iki büyük uygarlığın kesiştiği kentlerin yükselmesine vesile oldu.
Büyük İskender’in Uzun Yolculuğu
Yunanistan’daki iç savaş tüm şehir devletlerini zayıflatırken, kuzeyde, yani Makedonya’da savaş beyleri gitgide güçlenmekteydi. Makedonya’daki yapılanma, yaşayış biçimi, Atina’ya benzemezdi ama Makedonya Beyleri Yunanca konuşurlardı.
Büyük İskender ‘in babası II. Filip, krallığın gözde komutanı olarak kral naibi seçildiğinde ise tüm Asya’nın baştan şekilleneceği süreç başlamış oldu. Makedon kralı çocuk yaştaydı. Filip’in amacı ise tahtın zayıflığını gözetmekti. Nitekim MÖ 359’da Filip ve destekçileri kralı tahtan indirdiklerinde, gitgide zenginleşen ve işgallere susamış bir devletin başına geçtiler.
Filip’in Makedonya’sı birkaç yıl içerisinde nüfuzunu arttırdığın da Atine müttefiği Rodos ve Sakız gibi ufak devletler yeni hükme razı oldular. Makedonya, Yunanistan’ı yutmaya hazırlanırken Phocis, Atina’nın destek sözüne güvenip Filip’e savaş açtı. Ancak Atine bu savaşa destek vermedi.
Savaş MÖ 335’te sonlandığında Makedonya, Orta Yunanistan’ın hakimi haline gelmişti bile. Bilindiğinin aksine Spartalılar bu süreçte Perslerden destek istemişlerdir aynı şekilde Perslerde yıkılmamak adına Spartalılardan destek almışlardır. Büyük Pers savaşı MÖ335‘te Filip’in ölümüne ve Büyük İskender devrinin başlamasına olanak sağlar.
İskender büyük bir çatışmanın ortasında yönetimi ele alır Asya seferi, geride bırakılan büyük şehirlerin güvence altına alınması için ertelenir. Trakya’da ve Batı’da isyanlar bir bir bastırılır.
Ancak Atina ayaklanması ( MÖ 335 ) liderliğin tanınması adına dönüm noktası olacaktır. İsyan yerel yöneticler ve III. Dalyus tarafından desteklenir. Kuvvetleriyle Atina’ya giren Büyük İskender, şair Pindaros‘un evi ve tapınaklar hariç heryeri kile çevirir. Halkı köleleştirir. Bu yıkım ve yıldırı, şehirlerin kesinkes İskender’e boyun eğmesi anlamına gelecektir.
Asya Seferleri
Büyük İskender için Asya seferlerinin çabuklaşmasındaki en büyük sebep asker maaşlarının düzenli ödenebilmesi için ganimete ihtiyaç duyulmasıdır. Nitekim Büyük İskender MÖ 334’te 32.000 piyade ve 5.100 süvari ile sefere çıkar. Ordusu iyi eğitimli Hoplitler’le desteklidir. Ancak asıl saldırı ve hücum gücü babasından devraldığı teknikle ağır süvarilerdir. Ordusu tüm yolları ona açacak olan mühendisleri ve zaferleri taçlandıracak olan tarihçeileri işe tam teşekküllüdür.
İskender, Truva’dan Efes’e Halikarnas’tan Ankara’ya Anadolu şehirlerini yönetimine katar. Mezopatamya‘ya açılacak kapı olan Kilikya’ya ( Adana ve Tarsus ) ulaştığında ordusu yeni katılımlarla her aşamada tazelenmiş olur.
Pers (Akameniş) birlikleri ile İskender nihayet Issos’ta (MÖ 333/ Antakya) karşılaşır. Daryus sayı üstünlüğüne rağmen iyi eğitimli Yunan birliklerine diş geçiremez. İskender, tarihin ozaman kadar gördüğü en büyük imparatorluğu adım adım kurmaktayken bir yıl içerisinde Babil, Halep ve Sidon gibi büyük şehirler İskender’in himayesine geçer. Zayıflamış Mısır, MÖ 332 de İskender tarafından isgal edilir. Babil ve Nil gibi bereketli ovalardan akan altınlar İskender’in adım adım güçlenmesine yardımcı olur.
İskender’in Yıkılışı
Daryus yeniden dirilttiği ordusuyla 331’de Erbil’de İskender’in karşısına çıkar. Guamela zaferi İskender’în Persepolis’e yürümesi için hiçbir engel kalmaması anlamına gelecektir. Persepolis’te taç giyen ve yüce kralın varisi ilan edilen İskender, Afganistan’a kaçan Pers ordusunu yakalamak için zırhını kuşanır. İskender’in ordusu Pencap ve Indus Vadisi’ne hakim olurken, Ganj’a doğru atını sürmek istediğinde komutanlarını ikna edemez. Fillere karş ısavaşan ordu yorgundur ce isyana meyillidir. Üstelik orduda onları 1000 filin onları beklediği söylentisi yayılmaktadır. İskender ordusunun cesaretinin kırılması üzerine Babil‘e döner ve orada 32 yaşında MÖ 323 te hayatını kaybeder.
İskender öldüğünde arkasında ne bir varis bırakmıştır nede bir vasiyet. Devasa imparatorluğu artık öksüz kalmıştır.
Kaynak: Büyük İnsanlık Tarihi vol: 1