Fütürizm (Gelecekçilik), İtalya’da 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış bir akımdır. Avrupa’da da yayılan bu akım modern yaşamın heyecanlardan doğmuş olan bir edebiyat akımı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu sanatta hareketlilik, değişkenlik ve süreklilik savunulmaktadır. Akımın öncüsü İtalyan bir şairolan Flippo Tommaso Marinetti’dir. Aynı zamanda romancı, oyun yazarı ve yayın yönetmenidir.
Le Figaro gazetesinde 1909 yılında fütürizmin ilkelerini belirten bildiri yayınladı. Bu yayın fütürizm akımının başlatmasını sağlamıştır. Radikal bir dönüşümü anlatan akım, savaşı, tehlikeyi, faşizm teorisini ve makine çağını benimsemiştir.
Geçmişi reddeden ve siyasi olarak o zamanlarda gelişen faşizmi benimseyen tavır üzerine kurulu akımdır. Aynı zamanda gücü yüceltmesiyle kendi içerisinde anarşist öğeler barındırmaktadır.
Fütürizm akımının özellikleri
- Savaş, kavga gibi saldırganlık içeren konuları ele alır.
- Evrendeki hareketin ve canlılığın resimde dinamik duyurma olarak yansımasını ister.
- Sözcüklerin özgür olmasını savunan akım mantıklı cümlelerin kurulmasını reddeder
- Hız ve süratın güzelliğini uçaklara, trenlere ve arabalara verdikleri örneklerle vurgular.
- Fütüristler, sanat tarihini ve tarihçileri gereksiz ve zararlı bulur.
- Şiirlerin yazılırken uyak, kafiye ve ölçüleri kullanmadan özgürce yazılması gerektiğini savunur.
- Resimlerde kübizm sanat akımını kullanır.
Fütürizmin temsilcileri; İtalyan Marinetti ve Rusya’da bulunan Mayakovski’dir. Türk edebiyatında fütürizmin temsilcisi ise Nazım Hikmet Ran’dır.
Fütürist resim içeren tablolarda dinamik esas alınır. Bu yüzden hızlı ve sürat halindeki hareketli konular dikkate alınır. Bir andan başka bir ana geçiş yansıtılır. En önemli ustalar Giacomo Bella, Carlo Carra ve Umberto Boccioni diyebiliriz.
Fütürist müziğin ilk örneği olarak Arthur Honegger isimli sanatçıyı verebiliriz. Sanatçı müziği teknolojiyi çağrıştıran ses renklerini kullanarak beste yapılır. Ressam ve müzisyen olan Luigi Russolo, Gürültü Sanatı manifestoyu 1913 tarihinde yayınlamış ve fütürizmin müzik ile tanışmasını resmi olarak sağlamıştır. Russolo, fütürizm müzikte teknolojik sesleri tam olarak yansıtması için enstrüman icat etmiştir.
Fütürist akım tiyatroda da dinamik yapının avantajlarını kullanmıştır. Oyunlarında protestolar düzenlenir, seyirciler birbirine katılır ve kavga etmeleri sağlanır. Ayrıca teknolojinin imkânlarından en üst seviyede faydalanır. En çok tanınan tiyatrocuları Enrico Prompolini, Fortunato Depero ve Giacomo Balla’dır.