Gama ışını patlamaları evrendeki en parlak olaylardır. Büyük yıldızların patlamasıyla oluşan gama ışını patlamaları yoğun ve odaklanmış gama radyasyonu ışınları yayarlar. Bu patlamalar on milisaniye ile birkaç saat arasında sürebilir. Güneş’in tüm ömrü boyunca üreteceği miktarda enerjiyi on saniye içinde yayabilirler.
Dünya bir gama ışını patlamasının ölümcül ışınına yakalanacak kadar talihsiz olsaydı bunun etkileri felaket olurdu. Patlamanın atmosferimizin kimyasında yaratacağı değişimler ozon tabakasını yok edince yeryüzündeki canlılar ölümcül ultraviyole radyasyona maruz kalırdı.
Ateş Hattındaki Dünya
Gökbilimcilere göre beş milyon yılda bir Dünya‘daki yaşamı etkileyecek kadar yakın gama ışını patlamaları yaşanıyor. Ağaç halkaları, Dünya‘yı vuran son patlamanın yaklaşık 1.250 yıl önce olduğunu gösteriyor.
Dünyanın dört bir yanından toplanan ağaç halkaları, 774 yılında karbon-14 seviyesinin normalin 20 katına çıktığını ortaya koydu. Böyle bir etki, Dünya‘dan yaklaşık 13.000 ışık yılı uzaktaki bir gama ışını patlamasından kaynaklanmış olabilir.
Bazı bilim insanlarına göre gama ışını patlamaları, yaklaşık 440 milyon yıl önce omurgasız deniz canlılarının %60’ının öldüğü Ordovisyen-Silüryen yok oluş olayı da dahil olmak üzere, Dünya tarihi boyunca meydana gelen bazı büyük yok oluş olaylarından sorumlu olabilir.
Gama Işını Patlaması Nasıl Oluşur?
Yıldız Ölümü: Büyük kütleli bir yıldız, enerjisi azaldığında ve ömrünün sonuna yaklaştığında kırmızı dev olmak üzere şişer. Yakıt kaynağı bitince yıldız kendi kütle çekimi altında çöker ve çekirdeği kara deliğe dönüşür.
Süpernova: Çöküşün yarattığı ısı (yaklaşık 100 milyar C), parçacıkları çekirdekten dışarı çıkmaya zorlar. Bu parçacıklar yıldızın çökmekte olan dış katmanlarına çarptıkça bir şok cephesi oluşur. Bu şok cephesi; günler, haftalar veya aylar süren bir süpernova patlamasında katmanları patlatarak yok eder.
Tahliye: Madde hızla dönen kara deliğe düşer. Madde yutuldukça kara deliğin dönüş ekseni boyunca dar ve yoğun radyasyon jetleri dışarı püskürür. Bunlar yoğun ve yüksek enerjili gama ışını parlamaları üretir.
Kaynak: How It Works