Fen derslerinde işitilen yaygın yakınmalardan biri, kimya dersinde öğrenilenlerin günlük yaşamda bir faydası olmayacağıdır. Size bunun tersini kanıtlayacak günlük hayatınızı kolaylaştıracak yöntemler.
Pasları Kolayla Sök
Dünyanın en sevilen gazlı içeceğinin şekerli tadını destekleyen ekşi şey fosforik asittir. Bu, kırmızımsı demir (III) oksidi sarı tonlu demir fosfata dönüştürebilen endüstriyel etkide bir pas sökücüdür. Bir nesneyi pastan arındırmak için üstünü kolayla ört ve bırak asit geri kalanını kendi yapsın. Kola pas sökmekle kalmaz, oluşan demir fosfat tabakası pasa karşı koruma sağlayarak parçanın gelecekte de paslanmasını engeller
Meyveyi Meyveyle Olgunlaştırın
Domates ve muz gibi tarım ürünleri olgunlaşınca etilen yani eten açığa çıkarır. Bu doğal kimyasal “meyve olgunlaştırma gazı” olarak da bilinir ve yüzlerce yıldır meyvelerin olgunlaşmasını yapay yoldan hızlandırmak için kullanılmaktadır. Mısırlılar bu gazı açığa çıkarmak için incirlere delik açarlardı. Eski Çin’de ise etilen açığa çıksın diye tütsü yakılırdı. Modern nakil araçları bu gaz meyvelerin üstüne pompalayarak, süpermarketlere ulaşana kadar olgunlaşmalarını sağlıyor. Bu yöntemi evde uygulamak için, muz, incir, mango, nektarın ya da erik gibi etilen üreten bir meyveyi ham meyvelerin yanına koyun. Kısa süre içinde ham meyveler de olgunlaşacak ve yenmeye hazır olacaktır.
Yumurtalar Taze Mi?
Taze yumurtalar ağzına kadar yumurta akı ve sarısıyla doludur ama kabuk, gelişen civcivin nefes alabilmesi için gözeneklidir. Zaman içinde koruyucu kaplamadan içeri hava sızar ve bir baloncuk oluşur. Yumurtaların taze olup olmadığını kesinlikle öğrenmenin yolu, onları bir kaseye koyup yüzüp yüzmediklerine bakmaktır.
Taze yumurtalar yağda pişirilmeye uygundur çünkü sarıları yuvarlak, aklarıysa kalındır. Bunlar kasenin dibine çöker ve yanlamasına yatay olarak durur. Eski yumurtalarsa rafadan yemek için uygundur çünkü beyazı incedir, kabukları kolay soyulur. Bu yumurtalar suda dik durur ve tümüyle asılı kalmazlar. En eski yumurtalarsa suyun üstüne çıkar. Bunlar yenmeye uygun olmadığından en iyisi çöpe atmak.
Sebzeler Yeşil Kalsın
Sebzeleri kaynar suya attığınızda hava kabarcıkları genişleyerek ilk anda sebzelerin daha canlı bir renk almasını sağlar fakat bu renk bir süre sonra sarıya döner. Sebebi de pişme sırasında ortaya çıkan asitler yüzünden, yeşil renk pigmenti olan klorofildeki magnezyum iyonunun hidrojenle yer değiştirmesidir. Bunu önlemek için yemekleri az pişirin, asitleri seyreltmek için bol su kullanın ve yemeye hazır hale gelmeden önce limon ya da sirke eklemeyin.
İğneye İplik Geçirin
Ucu yıpranmış, yumuşak bir ipliği iğne deliğinden geçirmek zor olabilir ama biraz tırnak cilası bu işi kolaylaştırır. Tırnak cilasında hızla buharlaşan bir solvent süspansiyonu içinde nitroselüloz bulunur. ipliğin ucuna azıcık sürerseniz üzerinde pürüzsüz bir tabaka oluşturacaktır.
Mayasız Ekmek
Ekmek hamurunu hafif ve havalı yapan kabarcıklar, şekeri yiyip karbondioksit üreten tekhücreli bir organizma olan maya tarafından üretilir. Fakat maya olmadan da güzel bir ekmek pişirebilirsiniz. Bu geleneksel hızlı ekmek tarifi için un, karbonat, su ve bir tür asit (süt, yoğurt, tartar kremi, yayık altı sütü) gerekir.
Karbonat, asitle tepkimeye girerek karbondioksit üretir, bu da ekmeğin kabarmasını sağlar. Fakat oranlara çok dikkat etmelisiniz çünkü kabarcıklar çok büyük olursa ekmek çöker, karbonatı fazla kaçırırsanız ekmeğin tadı sabun gibi olur.
Kararan Gümüşleri Yenileyin
Gümüş zaman içinde parlaklığını yitirip siyah renkli bir gümüş sülfür tabakasıyla kaplanabilir ama eski parlaklığını kazandırmak için bir kimya hilesi var. İlk önce bir kasenin içini alüminyum folyoyla kaplayın, sonra bir kaşık dolusu karbonat, bir tutam tuz ve biraz da sıcak su ilave edin.
Karbonat, folyoyla tepkimeye girerek yüzeyindeki alüminyum oksit tabakasını kaldıracak ve tuz da elektronların folyoyla gümüş arasında hareket etmesini sağlayıp küçük bir elektrik akımı meydana getirecek. Gümüş elektron kazanırken, alüminyum da kaybedecek ve bu süreçte sülfür (kükürt) çatal bıçaktan folyoya geçecek.
Su Isıtıcısından Kireç Sökme
Sert sular çözülmüş durumda kalsiyum hidrojen karbonat içerir. Bu da ısındığında ayrışarak suda çözünmeyen kalsiyum karbonata, diğer adıyla kirece dönüşür. Kireci gidermek için bir ölçek sirke ya da limon suyunu üç ölçek suyla karıştırın, sonra su ısıtıcısında kaynatın. Sıcak su gece boyunca ısıtıcıda kalsın. Asit kireçle tepkimeye girerek suda çözünen ve sabah kolayca dökebileceğiniz kalsiyum tuzlarına dönüşecek.
Bayat Kurabiyeleri Tazelemek
Ekmek, kek ve kurabiye nem içerir. Nem, nişastayı kristal halinden çıkarıp düzensiz bir jele dönüştürür. Fakat nem kayboldukça nişasta tekrar sertleşir ve kurabiye bayatlar. Tüm yapmanız gereken bu nemi tekrar kazandırmak. Taş gibi olmuş kurabiyeleri bir naylon poşete koyun, içine de bir iki dilim taze ekmek atın. Göz açıp kapayana kadar hepsi taptaze olacak.
Şarap Lekesi Nasıl Çıkar?
Kırmızı şarabın kendine has rengi, antosiyanin ve piranoantosiyanin denenall pigmentlerden gelir. Bunlar, antosiyaninlerin alkol üreten mayaların yaptığı moleküllerle etkileşmesinden oluşur. Pigmentlerin kimyasal yapısı onları aynı anda biraz hidrofobik (su sevmez) ve biraz da hidrofil (su sever) hale getirir. Yani hem alkol gibi organik çözücülerde hem de su gibi sulu çözücülerde çözünebilirler.
Kırmızı şarap lekelerini çıkarmak için beyaz şarap kullanılması bu yüzdendir çünkü içeriğindeki alkol su karışımı, pigment moleküllerini yakalayıp kumaştan çıkarmaya yardımcı olur. Fakat daha kuvvetli bir şey kullanarak lekeleri daha çabuk sökebilirsiniz. Votka, beyaz rom ya da cin gibi renksiz alkollü içkiler daha çok alkol içerir ve pigment moleküllerini daha verimli biçimde çözer. Renk solmaya başlayana kadar daha fazla alkolü bezle lekeye sürmeniz yeterli.
Kaynak: How It Works