Herodot kimdir?
Altın kazıcısı dev karıncalar, denizin 300 defa kırbaçlanmasını emreden öfkeli bir kral ve ünlü bir şairi boğulmaktan kurtaran yunus. Bunlar Herodot’un “Tarih”inden alınmış bazı hikayeler. M.Ö 5. yüzyıldaAntik Yunan‘da yaşamış olan bir yazardı Herodot. Kitaptaki olayların tamamı Herodot’un aktardığı ile aynı şekilde yaşanmamış olabilir. Ancak bu çalışma tarihin aktarılma şeklini kökten değiştirdi.
Herodot’un anlatışına göre Pers savaşları, Atinalıların Pers hakimiyetindeki Yunanların çıkardığı isyanı desteklediği M.Ö 499’da başladı. 490’da, Pers kralı Darius ordusunu intikam almak için Atina’ya gönderdi. Ancak Maraton Muharebesinde Atinalılar, beklenmeyen bir zafer kazandılar. On yıl sonra Persler Darius’un oğlu Serhas‘ın önderliğinde tüm Yunanistan’ı fethetmek amacıyla geri döndüler. Herodot’a göre Serhas geldiğinde onun milyonlarca askerden oluşan ordusu başlangıçta 300 Spartalı önderliğinde bir Yunan kuvveti tarafından Termopylae adındaki bir dağ geçidinde karşılandı. Perslerin çok fazla kaybı olsa da Spartalılar ve onlarında kralı Leonidasöldürülmüştü. Bu destansı yenilgi, o andan itibaren güçsüz durumdakilere ilham kaynağı oldu. Birkaç hafta sonra, Yunan donanması, Pers donanmasını Atina yakınlarındaki bir kanalda savaşmak üzere kandırdı. Persler yenildi ve Serhas bir daha geri dönmemek üzere kaçtı.
Bu savaşların nasıl başladığını ve neden Yunanların kazandığını açıklamak için, Herodot tüm Akdeniz’den hikayeler topladı. Hem Yunanların hem de Yunan olmayanların başarılarını, bu başarılar zamanın derinliklerine gömülmeden kaydetti. Herodot’un “Tarih” kitabı ünlü bir cümleyle başlıyor: “Halikarnaslı Herodot, araştırmalarını sunuyor.” Kitabını araştırma olarak nitelendirerek Herodot, bu kitabın bir sürü farklı hikaye içermesine izin verdi. Bazıları önemli, diğerleri ise daha az. Pers mahkemelerinin iç tartışmalarını kaydetti. Bunun yanı sıra uçan Mısır yılanlarının hikayelerini ve bir timsah yakalamak için pratik tavsiyeler de yazdı. Bu araştırma metodunu Yunanca karşılayan kelime “autopsy“dir. Kendin için görmek anlamına gelir.
Herodot, topladığı farklı kanıtları kullanarak tarihi inceleyen ilk kişidir.
Bu kanıtlar şunlardır;
- Opsis: Görgü tanıklarının dedikleri
- Akoe: Söylentiler
- Ta Legomenaa: Gelenekler.
Daha sonra gerçekten neler olduğu hakkında sonuca varmak için Gnome‘yi yani aklı kullandı.
Kitabın ilk okuyucularının çoğu aslında dinleyicilerdi. “Tarih” orjinal olarak 28 bölüm halinde yazılmıştı. Her birini sesli olarak okumak yaklaşık 4 saat alıyordu. Yunanların gücü ve etki sahaları arttıkça, Herodot’un tarih düşüncesi ve yazıcılığı Akdeniz boyunca yayıldı. İlk tarihçi olan Herodot, mükemmel değildi. Arada sırada Perslere karşı Yunanlıların tarafını tuttu ve duyduğu bazı hikayelere çok çabuk inanıyordu. Ki bu hikayelerde yanlışlıklara yol açtı. Yine de modern kanıtlar görünüşte aşırı görünen bazı iddialarını açıkladı. Mesela, Himalaya Dağları’nda marmot adında yeri kazarken altın tozu çıkaran bir tür hayvan var. Eski farsçada marmot kelimesi karınca anlamına gelen kelimeye çok benziyor. Yani Herodot bir çeviri hatası yapmış olabilir.
Sonuçta, tamamen yeni bir tarzda yazan bir kişiye göre Herodot ciddi anlamda iyiydi. Tarih, günümüze kadar tarihçilerin taraf tutmasından ve hatalarından dolayı ızdırap çekti. Herodot’un metodu ve yaratıcılığı ona Romalı yazar Cicero‘nun birkaç yüzyıl sonra verdiği “Tarihin Babası” ünvanını kazandırdı.
Kaynak: dünyaatlası.com