Hipernova son derece enerjik süpernovalardır. Oluşumları çok benzer olsa da hipernova ile süpernovayı karıştırmamak gerekiyor. Süpernovada yıldızın dış kısmındaki maddeler atılıyor ama merkezinde yeni bir yıldız (genellikle bir nötron yıldızı) kalıyor. Hipernovada ise patlama kuvvetiyle iç yıldız da parçalara ayrılıyor.
Hipernovalar Güneş‘imizden 30 kat daha büyük kütleye sahip yıldızlarda oluşuyor. Süpernovada olduğu gibi, yakıtı biten yıldız artık kendi kütleçekimine karşı koyamıyor. Çöküyor ve ardından patlayarak her tarafa madde saçıyor. Bu birkaç saniye içinde, Güneş‘in 10 milyar yıllık ömrünün tamamında üreteceğinden daha fazla enerji açığa çıkıyor.
Hipernovalar inanılmaz derecede nadir oluşuyor. Samanyolu‘nun tamamında her milyon yılda sadece bir hipernova oluştuğu tahmin ediliyor. O yüzden bu aşırı yoğun patlamaların gözlemlenmesi epey zor.
Gökbilimciler Dünya‘dan 25 milyon ışık yılı uzakta dev bir hipernovanın kalıntılarını buldular. Kalıntılar hipernovalar hakkında yeni bilgiler sağladı ama bu devasa patlamaların neden kaynaklandığına dair birkaç farklı teori var. Teorilerden biri, çok yüksek hızda dönen veya güçlü bir manyetik alanla çevrelenmiş büyük kütleli bir yıldızın patlayarak iç çekirdeğini parçalaması. Bazı bilim insanlarına göre ise hipernovalar, ikili yıldız sistemlerindeki iki yıldızın birbiriyle çarpışarak birleşmesi ve sonra da bu büyük kütlenin patlaması sonucu oluşuyor olabilir.
Ama nedeni ne olursa olsun sonuç açık. Bir kara delik oluşuyor ve gama ışını patlaması halinde büyük miktarda enerji açığa çıkıyor. Gama ışını patlaması, evrende yaşanan en parlak olaylardan biri. Hipernovalar Samanyolu’ndaki tüm yıldızların toplamından birkaç milyon kat daha fazla ışık yayıyor. Yukarıdaki resimde büyük kütleli bir yıldız çöküyor ve iki jet yayan, dönen bir kara delik oluşturuyor. Kara delik, enkazdan oluşan bir yığılma diskiyle çevrili. Sonra, yeni oluşan 56Nİ izotopunun yığılma diskinden esen kuvvetli rüzgârlar ve jetlerin yarattığı şok dalgaları yıldızı parçalıyor. Parlaklığını 56Nİ’nin radyoaktif bozunmasından alan hipernova, yıldızın patlaması sonucunda oluşuyor.
Hipernova Oluşumu
Hiperdev: Kütlesi Güneş‘in en az 30 katı olan bir yıldız, yakıtını tükettikten sonra kendini destekleyemez hale gelir.
Aşırı Isınma: Çekirdek aşırı derecede ısınır. İçeri doğru kütleçekim basıncı dışa doğru radyasyon basıncını aşınca çökme başlar.
Çökme: Çökme devam ederken iyice sıkışan çekirdeğin aşırı yüksek sıcaklığı bir termonükleer tepkime başlatır.
Patlama: Sonunda yıldızın dış kısımları patlar ve son bir büyük patlamayla tüm yıldız uzaya fırlar.
Kaynak: How It Works