İnsan bedeninde 75 trilyondan fazla hücre var. Bunlar nelerdir ve nasıl çalışıyorlar?
Hücreler canlıdır ve yaşam demektir. Burada olup bu satırları okuyabiliyorsanız sebebi bedeninizdeki her hücrenin ayrı bir işlevi ve kendine has bir görevi olması. Birçok hücre çeşidi var ve hepsi de vücudun çeşitli sistemlerini ayakta tutmaya yarıyor. Tek bir hücre, yaşam kapasitesine sahip bir bedendeki en küçük canlı madde birimidir. Benzer göreve sahip hücreler küme veya katman halinde gruplandıklarında “doku”ları oluşturur (mesela cilt veya kas). Bu hücrelerin çalışması için aynı anda binlerce kimyasal tepkime gerçekleşir.
Tüm hayvan hücrelerinde hem hücrenin genetik bilgisini (DNA) barındıran hem de ne yapılması gerektiğini söyleyen bir komuta merkezini andıran “çekirdek” vardır Hücrenin içindeki maddenin çoğunu jöleye benzeyen sulu bir madde olan sitoplazma oluşturur. Sitoplazma hücre içinde hareket eder ve çift katmanlı, ince bir dış zarla çevrilidir. Sitoplazma içinde her biri kendine özgü görevler üstlenmiş (örneğin hücrenin kritik kimyasallarından proteinleri üretmek) birtakım yapılar bulunur ve bunlara organel denir. Ribozom, hayati organellerin bir örneğidir. Sayıca çok olan bu tür yapılar ya sitoplazma içinde yüzer ya da iç zarlara tutunur. Ribozomlar aminoasitlerden protein üretmede önemli rol oynar. Proteinler de hücrelerin inşasında ve vücudun büyümek, gelişmek, kendini onarmak ve iyileşmek için gerek duyduğu biyokimyasal tepkimelerde elzemdir.
Hücre Anatomisi
Çekirdek
Çekirdek, hücrenin “beyni” veya komuta merkezidir. Çekirdek içinde, hücrenin çalışması için gereken temel proteinlerin nasıl yapılacağını anlatan DNA bilgisi bulunur.
Ribozomlar
Bu küçük yapılar protein üretir. Ya sitoplazmada yüzer halde ya da proteinlerin hücrede naklinden sorumlu, taşıma bandını andıran endoplazmik retikuluma tutunmuş halde bulunurlar.
Endoplazmik Retikulum
Bu katlanmış membran (kanal) grupları, çekirdeği sitoplazmaya bağlar ve endoplazmik retikulum (ER) adıyla bilinir. Eğer üstüne tutunmuş ribozomlar varsa ER için “kaba”, ribozom yoksa “pürüzsüz” denir. İkisi de hücrede madde taşıma işini üstlenir ama farklı işlevleri de vardır.
Sitoplazma
Sudan, aminoasitlerden ve enzimlerden oluşan bu jölemsi yapı, hücre zarının içinde bulunur. Sitoplazma içinde her biri belli görevleri yerine geirren ve sitoplazmadaki kimyasal tepkimeleri gerçekleştiren çekirdek, mitokondri ve ribozom gibi organeller yer alır.
Golgi Cisimciği
Bir diğer organel olan Golgi cisimciği. hormonların ve enzimlerin de dahil olduğu proteinleri işler ve paketler. Böylece bunların hücre içindeki naklini ya da kan dolaşımına karışmak üzere hücre zarı dışına atılmasını sağlarlar.
Mitokondri
Bu organeller, hücrelere işlevlerini yerine getirmek için gereken enerjiyi sağlar . Bir hücrenin kullandığı enerji miktarı adenozin trifosfat (ATP) molekülleriyle ölçülür. Mitokondriler glikoz metabolizmasının ürünlerini yakıt olarak kullanarak ATP üretir.
Lizozom
Bu sindirim enzimi, istenmeyen maddeleri ve hücreye zararı dokunabilecek yaşlanmış organelleri önce sindirerek sonra hücre dışına atarak yıkıma uğratır.
Hücre Zarı
Bir plazma zarı hücreyi sarmalar, destekler ve giren çıkan her şeyi denetler.
Kaynak: İnsan Bedeninin Sırları