Dört gaz devinin en küçüğü, en soğuğu ve Güneş’ten en uzağı olan Neptün; Güneş Sistemi’nin en rüzgarlı gezegeni.
Dünya‘dan 4,5 milyar kilometre uzaklığı ve -220°C ortalama sıcaklığıyla Neptün; cüce gezegen Plüton‘u saymazsak Güneş‘e en uzak ve Güneş Sistemi‘nin en soğuk gezegeni. Neptün devasa (49.532 km çaplı) bir hidrojen, helyum ve metan küresi. Kendisi küçük ama kütlesi büyük çekirdeği kayadan ve buzdan oluşmuş.
Neptün, yapısı ve büyüklüğü itibarıyla iç komşusu Uranüs‘e benziyor. Ne var ki görünümü çok farklı: Şiddetli rüzgar ve çalkantılı atmosfer kendini yüzeyde belli ediyor. İşte Neptün’ü bu denli benzersiz ve istikrarsız kılanlar…
Atmosfer
Güneş‘ten çok ama çok uzak olmasına rağmen gezegen kendi dahili ısı kaynağının tetiklediği karmaşık ve aktif bir hava sistemine sahip. Hidrojen, helyum ve metan gazlarından oluşan atmosferde bulutlar, fırtınalar ve şiddetli rüzgarlar çok yaygın.
Halkalar
Gezegenin etrafında dönen altı halka var. Halkaların henüz bileşimi bilinmiyor (muhtemelen kaya, yıldız tozu ve çeşitli gazlar) ama yakınlardaki uydulardan toplanan küçük parçalardan oluşuyor ve genişliği birkaç kilometreyi buluyor.
Yapı
Neptün yapı ve büyüklük bakımından Uranüs‘e çok benziyor. Gezegenin kütlesinin yalnızca % 15’i hidrojen ve ince dış katmanın içinde bulunuyor. Ana katman ise su, metan buzu ve amonyak karışımı. Küçük çekirdeğin tümüyle kayadan olduğu düşünülüyor. Tıpkı diğer gaz devlerinde olduğu gibi bu katmanlar arası sınırlar kesin değil ve sürekli değişiyor.
Yörünge
Neptün’ün Güneş yörüngesinde tur atması 164,8 Dünya yılı sürüyor. Yörünge düzlemi 28,3 derece eğik olduğu için güney ve kuzey kutupları sırayla Güneş‘i görüyor. Bunun sonucu olarak Dünya‘daki mevsim olaylarına benzer değişiklikler meydana gelir. Dünya‘ya kıyasla Güneş‘ten 30 kat daha uzak ve Güneş Sistemi‘nin en dairesel ikinci yörüngesine sahip. Günberi ve günöte arasındaki farkın azlığı konusunda bir tek Venüs, Neptün’ü geçebiliyor.
Triton
Neptün’ün toplam 14 uydusu olsa da (dördü halka sisteminin içinde, dokuzu dışında) tek bir büyük uydusu var, o da Triton. Triton aynı zamanda Neptün’ün keşfedilen ilk uydusu ve cüce gezegen Plüton‘dan daha büyük. Neptün etrafında dairesel bir yörünge izliyor ve senkron dönüş yapıyor, yani gezegene hep aynı yüzü bakıyor. İki kutbunda da olan azot buzu ve karı, güneş rüzgarı tarafından atmosferine ve uzaya saçılıyor.
Triton Neptün’ün tersi yönde dönüyor. Bu yüzden de bilim insanları Triton’un gezegensel merkezle uyumlu biçimde oluşmadığını, Güneş Sistemi‘nin başka bir yerinden yakalandığını düşünüyor.
Jeolojik bakımdan genç olan Triton’un üçte ikisi kaya, üçte biri buz. Sıvı bir mantosu ve kabuklu, buzlu, kraterli yüzeyi var. Güney kutbunda yüzey altı azot buzunun ısınması, yüzey bacalarından gayzer gibi püskürmesi ve yüzeye karbonlu toz saçmasından ötürü bir grup koyu renkli kısım bulunuyor.
Büyük Kara Leke
Dünya büyüklüğünde, devasa, koyu bir fırtına olan Büyük Kara Leke; Neptün’ün yanından 1989’da geçen Voyager 2 uzay aracı tarafından görüntülenmişti. Bilim insanları bu rüzgarlı ve sağı solu belli olmayan gezegende bu şiddette ve ölçekteki fırtınaların yaygın olduğuna inanıyorlar. Ne var ki Hubble Uzay Teleskobu 1996’da onu görüntülemeye çalıştığında Büyük Kara Leke kaybolmuştu.
Kaynak: How It Works