Okyanus Hakkında Bilgi; Kıtalar arasındaki büyük çukurlarda kalan geniş ve derin su kütlelerine okyanus denir. Okyanus kelimesi Yunanca “nehir” anlamına gelen “Okeanos”dan gelir, Yunanlılar Cebelitarık Boğazı’ndan gelen güçlü akıntıyı fark etmişler ve bunun nehir olduğu varsayımı üstünde durmuşlardır.
Okyanus Hakkında Bilgi
Okyanuslar kıtaları birbirinden ayıran engin, açık deniz olarak adlandırılır. Yeryüzünün yaklaşık üçte bir (%71) okyanuslar tarafından kaplanır. Bu alanın yaklaşık yarısında su seviyesi 3.000 metrenin üzerine ulaşmaktadır.
Denizler karalar arasına veya kenarına sokulmuş kollardır. İç deniz karaların çok fazla içlerine sokulmuş kollardır. Kıtaların kenarında bulunan, okyanuslarla çok daha geniş alanlarda bağlanan denizlere kenar deniz adı verilir.
Okyanuslar denizlere göre çok daha geniş ve derindirler. Dünya üzerinde 3 büyük okyanus vardır. Bunlar Amerika kıtası ile Asya ve Okyanusya arasında bulunan Büyük okyanus, Amerika kıtası ile Avrupa ve Afrika arasında bulunan Atlas okyanusu, Asya’nın güneyi, Afrika ve Okyanusya arasında ise Hint okyanusu bulunur. Bu okyanuslar güney yarım kürede Antarktika çevresinde birleşerek tek bir su kütlesi oluşturur.
4 milyar yıl önce Dünya yüzeyi suyun sıvı olarak kalmasına imkan vermeyecek kadar sıcaktı. Su, uzayda yok olmak üzere volkanik gazdaki buhar olarak püskürürdü. Yaklaşık 3.85 milyar yıl önce dünya soğuyarak içinde buharında yer aldığı bir volkanik gaz atmosferi oluşturdu. Daha sonra su yoğunlaşmaya başladı ve okyanuslar yağmurlarla oluştu. Okyanusların oluşmasından bu yana yağmur toprağa düşmekte ve kayalardaki tuzları denizlere taşırlar. Bu nedenle deniz suyu tuzlu olur. Ortalama olarak okyanus ağırlığının %2.9’u tuz olmuştur.
Okyanusların ortalama derinliği 5.000 metre civarıdır ve en derin okyanus çukuru 11.000 metreye ulaşır. Everest Tepesi, bu dip derinlikten daha kısadır (iki kilometreden daha fazla). Okyanus suyunun üstünden birkaç metre derinliğe kadar, tropikal bölgelerde 26 santigrat derece sıcaklığında olabilir. Isıyı, gün boyunca güneş ışığından alır ve geceleri atmosferi ısıtırlar. Okyanusun bu katmanı, atmosferin tamamından daha fazla ısı içerir.
Dünya’nın Beş Okyanusu
- Büyük Okyanus
- Atlas Okyanusu
- Hint Okyanusu
- Güney Okyanusu
- Arktik Okyanusu
Ortalama derinlikleri 3.000 metre olan okyanuslar dünyamızın üçte ikisini kaplar. Dünyada beş okyanus vardır. bunlar; Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu, Güney Okyanusu ve Arktik Okyanus. bunların arasında en büyük okyanus ise Büyük Okyanus’tur. Büyüklük sırasına göre okyanuslar ve özellikleri şöyledir;
1) Büyük Okyanus: Dünya’nın en büyük okyanusu olan Büyük Okyanusun diğer adı Pasifik Okyanusu‘dur. Bu okyanusa adını veren ise keşif yolculuğu sırasında bu okyanusun dinginliğini görerek sakin anlamına gelen pasifico adını vermiştir. Büyük okyanus Amerika, Asya ve Okyanusya kıtaları arasında yer almaktadır. En derin yeri ve aynı zamanda Dünya’nın da en derin noktası olan Mariana Çukuru dur.
2) Atlas Okyanusu: Atlantik adıyla da bilinen Atlas Okyanusu Avrupa ve Afrika kıtasını Amerika kıtasından ayıran okyanustur. Okyanusun en derin noktası ise Porto Riko Çukuru olarak bilinmektedir.
3) Hint Okyanusu: Kuzeyinde Asya, batısında Afrika, doğusunda Okyanusya yer alır. Asya ve Afrika kıtaları arasında bir geçiş yolu olması nedeniyle önemli bir yeri vardır. Madagaskar, Seyşeller, Maldivler, Sri Lanka ve Endonezya gibi ada ülkeler bu okyanusta yer alır. Hint Okyanusunun en derin noktası ise 7.450 m. derinlikle Java Çukuru olarak bilinmektedir.
4) Güney Okyanusu: Antarktika okyanusu olarak da bilinen güney okyanusu dünyada en son tanım kazanmış okyanustur.
5) Arktik Okyanusu: Kuzey Buz Denizi/Okyanusu olarak da bilinir. Buzlarla kaplı bu okyanusun Rusya, Kanada, ABD, Norveç gibi ülkelere kıyısı vardır. Diğer saydığımız dört okyanusa göre daha sığ olmakla birlikte (ortalama derinlik 1.040 m.) en derin noktası 5.450 metredir.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi, wikipedia
Kıtalar hakkında bilgi için tıklayınız.