Parmak eklemlerimiz neden çıtlıyor? İlginçtir ama bu sorunun yanıtı hâlâ tartışma konusu. Neredeyse tüm insanlık tarihi boyunca parmaklarımızı çıtlattık ama parmaklarımızın neden bu şekilde çıtladığını hala bilmiyoruz. Araştırmıyor da değiliz… 2018’de Scientific Reports dergisinde yayımlanan bir makaleye göre araştırmacılar 1900’lerin başından beri bu soruya yanıt arıyor.
Makale bu çıtlamaların, eklemleri çevreleyen sıvıdaki küçük hava kabarcıklarının patlamasıyla meydana geldiğini öne sürüyor. Ancak konuyla ilgili daha önce yapılan bir çalışma ise tam tersini öne sürüyor: O çalışmaya göre çıtlama sesi kabarcıklar patladığında değil, oluştuğunda ortaya çıkıyor.
Çıtlama Sesi
Bilim insanları yıllar boyunca bu belirgin çıtlama sesinin kaynağına dair teoriler geliştirdi. Dokudaki titreşimler, eklem kapsüllerinin sıkışması, kabarcıkların patlaması veya oluşması gibi birçok fikir öne sürüldü. Bu kabarcık oluşumuna air yeni teoriler var. “kavitasyon” deniyor. Eklemleri kayganlaştıran sinoviyal sıvı parçalandığı zaman basınçta ani bir düşüş yaşanıyor ve gazla dolu bir boşluk oluşuyor.
Stanford Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nde kabarcık dinamikleri üzerine doktora yapan Vineeth Chandran Suja, eklemlerdeki bu gazın yaklaşık %80 karbondioksit olduğunu söylüyor. Kanada’daki Alberta Üniversitesi’nden araştırmacılar usta bir parmak çıtlatıcıyı Manyetik Rezonans (MR) görüntüleme makinesine koyup süreci gerçek zamanlı olarak izlediklerini açıklayınca konu Suja’nın ilgisini çekti. Kanadalı ekip, çıtlama sesinin eklemin içindeki kavitasyon kabarcıklarının oluşma anında meydana geldiğini tespit etti.
Oluşma Mı Patlama Mı?
Bu açıklama Suja’ya şüpheli gelmişti. UC Davis College of Engineering’den Abdul Barakat ile birlikte kaleme aldığı makalede, çıtlama sesinin kabarcık oluşumundan gelemeyecek kadar büyük olduğunu yazdı. Dahası, MR görüntülemenin hız kısıtlaması nedeniyle, görüntüler seslerin kabarcık oluşma anında mı yoksa patlama anında mı oluştuğunu kanıtlayacak kadar hızlı kaydedilememiş olabilirdi. Bu nedenle araştırmacılar, patlama anında eklemde neler olduğunu tanımlayan matematiksel bir model geliştirdiler. Eklemin çıtlama sesinin, eklem serbest bırakıldığında yaşananlarla eşleştiğini keşfettiler: Sinoviyal sıvı üzerindeki basınç hızla artıyor ve kabarcıklar büyükten küçüğe doğru kısmen patlıyordu.
Suja’ya göre bu araştırma sayesinde parmak çıtlatma meselesinin çözümüne bir adım daha yaklaşıldı. Alberta Üniversitesi’nde yapılan araştırma, seslerin patlama sırasında oluşmadığı şüphesini doğurmuştu çünkü araştırmacılar çıtlatmadan sonra bile eklem sıvısında kabarcıkların kaldığını gözlemlemişti. Ancak Suja’ya göre matematiksel model, kabarcıkların tamamen patlayıp yok olmak yerine sadece sıkışmalarının da bu sesi çıkarabileceğini gösteriyor.
Kaynak: Popular Science