Tansiyon, yani kan basıncı, doktorların genel sağlığınızı değerlendirmek için yaptığı önemli ölçümlerden birisi. Tansiyonun yüksek olması (hipertansiyon) ve kontrol altına alınamaması kalp problemlerine, felce ve başka hastalıklara neden olabiliyor. Amerikan Kalp Derneğine göre Amerikalı yetişkinlerin neredeyse yarısı (%46) yüksek tansiyon sorunu yaşıyor. Yüksek tansiyona “sessiz katil” yakıştırması da yapılıyor çünkü çoğu zaman belirti göstermiyor. Beslenme biçimi ve sigara içmek gibi bazı yaşam tarzı faktörleri, yüksek tansiyon riskini büyük ölçüde etkileyebiliyor.
Normal Kan Basıncı (Tansiyon) Nedir?
Kan basıncı, atardamarların duvarlarına çarpan kanın kuvvetini gösterir. Kalbin pompalayarak dışarı ittiği kan, damarların duvarlarına basınç uygular. İnsanlar yeni doğduklarında damarları son derece esnektir: Kolayca genişleyebilir ve baskı azalınca yeniden eski hallerine dönebilirler.
Ancak yaşlandıkça kan damarlarımızın içinde plak birikir ve atardamarların esnek duvarları sertleşir. Bu durumda kalbimiz kan pompaladığı zaman kan damarları eskiden olduğu kadar genişleyemez ve daha yüksek basınca maruz kalırlar. Zaman içinde kalp bu basıncı yenmek için daha güçlü pompalamaya başlar ve bu da kalp sorunlarını doğurur.
Kan basıncı, iki sayıdan oluşan bir oranla ifade edilir: Kalbin attığı anda oluşan basınca sistolik (büyük tansiyon), kalbin pompalamaya ara verdiği anda oluşan basınca diyastolik (küçük tansiyon) denir.
Stres, sigara, kafein, alkol, bazı reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, hatta soğuk hava gibi bazı faktörler kan basıncını yükseltebilir. Düzenli spor yapanların, profesyonel sporcuların, sigara içmeyenlerin ve sağlıklı bir kiloyu koruyanların kan basıncı genellikle daha düşük ve kalpleri daha sağlıklıdır.
Tansiyon Kontrolü
Amerikan Kalp Derneği (AHA), tansiyonunuz 120/80 mmHg’den (milimetre civa) düşükse 20 yaşından itibaren düzenli doktor kontrolleriniz sırasında veya en az iki yılda bir tansiyon ölçümü yapılmasını ve sonuçların takip edilmesini öneriyor.
Tansiyonunuzu evde kendi kendinize ölçebilirsiniz. Hatta tansiyon takibini evde yapmak her seferinde doktora gitmekten daha doğru sonuç verebilir çünkü doktor karşısına çıkmak bazı insanlarda gerginliğe yol açıp tansiyonu yükseltebiliyor. Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu 2019’a göre kan basıncı düzeyleri şu şekilde sınıflandırılıyor:
Normal: Sistolik için 120 mmHg’den az ve diyastolik için 80 mmHg’den az
Artmış: Sistolik için 120-139 mmHg arasında ve/veya diyastolik için 89 mmHg’den az
Evre 1 Hipertansiyon: Sistolik için 140-159 ve/veya diyastolik için 90-99 arasında
Evre 2 Hipertansiyon: Sistolik için en az 160 ve/vaya diyastolik için en az 100
Kaynak: Popular Science