Bu yazımızda teleskop çeşitleri hakkında bilgilere ulaşabilirsiniz. Gerçek şu ki, çıplak gözle bile bakmanın büyüleyici olduğu gökyüzüne teleskopla bakmak, gezegenleri ve Ay’ı binlerce kez yakından görmek, başka galaksileri ziyaret etmek olağanüstü bir şey. Tüm teleskoplar aynı amaçla tasarlanmıştır: inceleyebilmemiz için ışığı toplayıp büyütmek. Pratikte, teleskopları en çok kozmosu gözlemlemekte kullanıyoruz. İlk çalışan teleskobun -ki mercekli bir teleskoptu- keşfi 1608’de Hans Lippershey’e atfediliyor. Yazımızın sonunda Teleskop çeşitleri ve teleskoplar hakkında daha fazla bilgiler yer almaktadır.
Teleskop Çeşitleri
Yüksek Enerjili Parçacık Teleskopları
Radyo ve optik teleskopların kısıtlamaları, bilim insanlarını uzak galaksilerin doğal sinyallerini yakalama ve deşifre etme konusunda yeni ve heyecan verici yönlere götürüyor. Bunların en çarpıcılarından biri de X ışını teleskopları. Bunların uzayda olmaları şart çünkü Dünya‘nın üst atmosferi, teleskopların gözlemleyeceği gamma ışınlarını, X ışınlarını ve morötesi ışığı engelliyor.
Kızılötesi Teleskoplar
Kızılötesi teleskoplar, gök cisimlerini tespit etmek için kızılötesi ışık kullanan teleskoplardır. Mutlak sıfırın üzerinde bir sıcaklığa sahip tüm gök cisimleri, bir miktar elektromanyetik radyasyon yayar. Kızılötesi tayfın büyük kısmı Dünya’nın atmosferik gazları tarafından soğurulduğundan, bu tür teleskoplar da uzaya yerleştiriliyor.
Radyo Teleskoplar
Radyo teleskoplar uzak yıldızların, galaksilerin ve kuasarların doğal olarak meydana gelen emisyonlarından kaynaklanan radyo sinyallerini alıp güçlendirerek çalışıyor. Radyo teleskobun başlıca iki bileşeni var: büyük bir radyo anteni ve hassas bir radyometre. Bu ikisi genellikle bir mm ile on metre arasında değişen dalga boyuna sahip radyo sinyalleri yansıtıyor, yönlendiriyor ve güçlendiriyor; böylece optik dalga boyunda anlaşılabilen bilgiye dönüştürüyor. Radyo dalgaları, çok az atmosferik bozulma ile Dünya’dan gözlemlenebilir.
Optik Teleskoplar
Standart optik teleskop, elektromanyetik tayfın görünür kısmından çok miktarda ışığı kırarak veya yansıtarak, göz merceği sayesinde gözlemlenebilen bir odak noktasına toplar. İlke itibarıyla teleskobun büyük objektif merceği veya birincil aynası, yöneltildiği nesneden büyük miktarda ışık toplayarak bunu küçük bir göz merceğine odaklar. Bu teleskoplar Dünya’da bulunur ve görünür ışığı gözlemleyebilir. Ne var ki atmosfer zayıf sinyallerin bozulmasına yol açabilir.
Aynalı Teleskop
En yaygın optik teleskop türlerinden biri olan aynalı teleskopta, düz bir bombeli ayna, ışığı teleskop gövdesi içinde yansıtarak görüntü üretir. Aynalı teleskop 17. yüzyılda, sıralar çok ciddi kromatik sapmadan (renklerin hepsinin aynı noktada odaklanmaması hatası) yakınan mercekli teleskoba alternatif olarak üretildi.
Mercekli Teleskop
İcat edilen ilk teleskop mercekli bir teleskoptu. Bir dışbükey objektif merceği ve bir de içbükey göz merceği sayesinde görüntü oluşturan mercekli teleskoplar günümüzde hala kullanılıyor, ancak lens sarkması, kromatik sapma ve küresel sapma gibi çok sayıda teknik sorunu olduğu için son yıllarda eskisi kadar tercih edilmiyor.
Katadioptrik Teleskop
Optik teleskopların en gelişmiş ve en stabil türü, görüntüyü oluştururken bir dizi ayna ve merceğin yanı sıra doğruluğu sağlamak için birtakım düzelticiler de kullanan katadiyoptrik teleskoplar. İlk katadiyoptrik teleskop Bernhard Schmidt tarafından yapıldı. Schmidt; patentli Schmidt teleskobunu kullanarak küresel sapma, koma ve astigmatizm gibi optik kusurları gideren bir optisyendi.
Teleskoplar Yıldızları Nasıl Gösteriyor?
Teleskoplar, nesneleri gözlemlemek için kabaca bir araya getirilmiş bir dışbükey objektif mercekten ve bir içbükey göz merceğinden oluşan basit bir düzenekten yola çıktı; uzaktaki uzay cisimlerinden yayılan elektromanyetik radyasyonu toplayan ve gözlemleyen, insanoğlunun en büyük icatlarından birine dönüştü.
Günümüzde neredeyse elektromanyetik tayfın her dalga boyunu (görünür ışık saçmayanlar dahil) gözlemleyen, kaydedebilen ve gösterebilen teleskoplar var. Bu teleskoplar etrafımızdaki dünyayı ve uzayın derinliklerini daha iyi kavramımızı sağlıyor.
Kısaca teleskop çeşitleri ve nasıl çalıştıkları hakkında bilgileri inceledik. Dünya üzerinde çalışan teleskoplarla birlikte dünya dışı teleskoplarımızda mevcuttur. Uzay teleskopları adı altında diğer teleskoplarımızın yazılarını da sitemizde incelemenizi tavsiye ederiz. Öyle ki uzay teleskopları bize görünenden daha çok bilgi vermektedirler. Arama kısmına kısaca uzay teleskopları yazarak şuan dünya dışında görevini devam ettiren ve görevini tamamlayan teleskoplara ulaşabilirsiniz. Teleskop çeşitleri ile ilgili diğer yazılarımızı aşağıdaki linklerden inceleyebilirsiniz.
İlginizi Çekebilir
• Yüksek Enerjili Parçacık Teleskopları
• Optik teleskop hakkında bilinmesi gerekenler
Kaynak: Nasıl Çalışır?
Keşke kutup yıldızıni daha yakından görebilsem
Teleskop almak istiyorum ama bu kadar çok teleskop çeşidi olduğunu bilmiyordum gerçekten. Teleskop alırken nelere dikkat edilmeli ? Amatör olarak ilgileniyorum ve oğlumla birlikte zaman geçirmek için kullanacağım daha çok. Teleskop çeşitleri arasından hangisini tercih etmeliyim.
Kendiniz için ise amatörlere göre olan teleskoplar ile başlayabilir ve sonrasında ilgi ve alakanıza göre daha profesyonel teleskop çeşitleri arasından seçim yapabilirsiniz. Çocuk için ise uzmanlar dürbün öneriyorlar. Teleskopta zorlanabilirler ufak yaşlarda ve dürbünü yanlarında her yere taşıyabiliyorlar bu yüzden daha çok seviyorlar. İlgi ve alaka düzeyine göre ileriki yaşlarda çocuğu teleskopa geçirebilirsiniz.
Arkadaşlar teleskop çeşitleri arasından hangi modeli alsam ay ve mars yüzeyindeki kraterlere kadar görüntü sağlayabilirim ve nasıl fotoğraf çekebilirim bilgisi olanlar paylaşabilirse teleskop çeşitleri hakkında yorum yaparsa çok sevinirim.
Uzay boşluğuna yerleştirilen uzay teleskoplarının hep mesafe olarak kara geçirmek olduğunu düşünmüştüm. Yani dış uzaya daha yakın olması için teleskopların oraya konumlandığını. Ama meğerse atmosferdeki gaz ve ışımalar engellediği için atmosferin ötesine konumlandırmakmış amaç.
Merhaba, 7 yaşında ki oğlum için teleskop almayı planlıyoruz. Tabi bizde merak ediyoruz. Fakat ne almamız gerektiğini bilmiyoruz. Hafif, kullanımı rahat ve gökyüzünü keyifle seyretmek istiyoruz. Ama dürbün gibi de kullanmak istiyoruz. Kuş gözlemleri de yapmak istiyoruz. Bizim için önerebileceğiniz ürün, marka, model, ozellik önerilerinizi bekliyorum.
Şİmdiden çok teşekkür ederim.