Totem direkleri, Kızılderili sanatının en ünlü örneklerinden birisi. Kanada’nın Yukon ve Britanya Kolumbiyası bölgelerinin yanı sıra ABD’nin Alaska ve Washington eyaletlerinde de bulunuyorlar. Yerli halkların her birinin kendine özgü totem direği tasarlama yöntemleri var. Mesela Hayda halkı genellikle büyük gözlü yaratıklar oyarken, Kwakwaka’wakw halkının direkleri genelde küçük gözlere sahip. Kıyı Salişleri insan tasvirleri oyarken Çimmesyanlar ise doğaüstü varlıklara yer vermeyi tercih ediyor.
Totem direklerinin hepsi becerikli ustaların elinden çıkardı. Direkler boylu mazı ağacının gövdesinden yapılırdı. Direğin oyulması aylar sürebilirdi. Direk siparişini veren zengin aileler, bu süre boyunca oymacının ve asistanlarının geçiminden de sorumlu olurdu. Totem direğinin dikilmesine tüm halk davet edilirdi.
Direğin dikileceği alana taşınması için yüzlerce kişi gerekebilirdi. Direği dik tutmak için derin bir hendek kazılır, sağlam halatlar ve kazıklar yardımıyla direk dikkatlice yerine yerleştirilirdi. Totem direkleri dini eserler sayılmasa da genellikle direk dikilirken kutlama yapılırdı. Oymacı, davul sesleri eşliğinde direğin etrafında dans ederdi. Bazen ziyafet verildiği ve hediyeler dağıtıldığı bile olurdu.
20. yüzyıldan önce yapılıp da Pasifik Kuzeybatısı’nın ılıman ve yağışlı iklimine dayanabilen direk sayısı az. Ancak arkeolojik bulgular, ilk Avrupalı kaşifler buraya gelmeden yüzlerce yıl önce bile direklerin oyulduğunu gösteriyor. Totem direkleri, 1876’da Kanada’da yürürlüğe giren Kızılderili Yasası’yla 60 yıldan uzun süre boyunca yasaklı kaldı. 1884’te ABD Kızılderili Suçları Yasası kapsamında da yasaklandılar. Ancak günümüzde totem direkleri yine yasal hale geldi, hatta en uzun direkler 1960 ve 1970’lerde oyuldu.
Totem Çeşitleri
Pasifik Kuzeybatısı halkları çoğunlukla bilgiyi sözlü olarak aktarırdı ama önemli bilgileri kalıcı olarak korumak istediklerinde totem direği yaparlardı. Ayrıntılar oymacıya anlatılır, oymacı da doğru sembolleri seçer ve konuyu görsel bir şekilde anıt üzerinde anlatırdı. Kimin hangi bölgeden sorumlu olduğu ve soyağacı kayıtları gibi birçok bilgi direğe kaydedilebilirdi.
Merhum şefler ve yüksek rütbeli görevliler için anıt direkleri dikilirdi. Bu direkler, o kişinin başarılarını ve aile geçmişini anlatırdı. Hayda halkının mezar direklerinin tepesine ölünün küllerini içeren bir kutu konur, böylece ölüler onurlandırıldı. Kalıt direkleri önemli tarihi olayları anarken, aile direkleri ise klanın armasındaki hayvanları içerirdi. Ayıplama ve alay direkleri çok yaygın değildi. Bunlar, suç işleyen veya borçlarını ödemeyen komşuları eleştirmek için dikilirdi. Şefler de rakiplerini küçümseyen direkler diktirirdi.
Kaynak: How It Works