Uzayda yaşamak insan bedenini nasıl etkiliyor? Uzayda vücudumuz nasıl etkiler altında kalıyor?
İnsan vücudu Dünya‘daki koşullara mükemmel uyum sağlasa da uzaydaki koşullara maruz kaldığında pek iyi çalışmıyor. Uzaya çıkanlar vücutlarını korumak için uzay kıyafetleri giymek zorunda. Bunlar, eksi 150 dereceden artı 120 dereceye kadar değişen aşırı sıcaklıklarda astronotun yaşamını sürdürmesini sağlıyor. Ayrıca solunacak oksijeni ve içme suyunu sağlıyor; vücudu küçük parçacık çarpmalarından, parlak ışıktan ve radyasyondan koruyorlar.
Peki bu hayati giysiler olmadan uzayda ne kadar dayanabiliriz? Herhangi bir sebeple kendinizi uzayda korumasız yüzerken bulursanız bunun keyfini uzun süre çıkaramazsınız. Sadece birkaç saniye içinde bilincinizi kaybedip bayılır, birkaç dakika sonra da oksijen yoksunluğundan ölürsünüz.
Uzay boşluğunda solunacak hava olmadığı için içgüdüleriniz bu durumda nefesinizi tutmanızı söyleyebilir ama bu hata olur. Vakumda oluşan düşük basınç, tuttuğunuz oksijenin büyük oranda genişleyerek iç organlarınızı parçalamasına neden olur.
Uzay kıyafetleri hayat kurtarıcı olsa da onların korumasıyla bile uzaya seyahat etmenin vücut üzerinde ciddi etkileri olabilir. Uzay istasyonlarında bulunan astronotlar Dünya‘daki doğal radyasyonun on katına maruz kalıyor. Astronotlar elbette vücutlarını nasıl bir riske attıklarının farkındalar.
Vücutları üzerindeki bu etkiyi asgari düzeyde tutmak için belli prosedürlere uyuyorlar. Kasları güçlü tutmak ve kemik bozulmasını önlemek için her gün spor yapıyorlar.
Uzayda Vücudumuz
Yönelim
Dünya: Yerdeyken iç kulağımız ve gözlerimiz denge ve eşgüdüm sağlar.
Uzay: Uzayda içkulağın sağladığı denge işe yaramaz. O yüzden astronotların görsel reseptörlere güvenmesi gerekir. Uzayda ilk birkaç gün rahatsız edici olabilir ve ”uzay tutulması”’na yol açabilir.
Kan Dolaşımı
Dünya: Dünya‘da yerçekimi vücut sıvılarımızı aşağı doğru çekerken bedenimizin alt kısmında birikmesine yol açar fakat çeşitli mekanizmalar beynin yeterince kan almasını sağlar.
Uzay: Uzayda vücut sıvıları yerçekiminin etkilerinden kurtulmuştur. Buna ”sıvı kayması” denir. Vücudun her tarafına kolayca giden sıvılar genelde burnun tıkanmasına ve yüzün şişmesine yol açar.
Kaslar
Dünya: Kaslarımız her gün kullanıldığı, uzuvlarımızı hareket ettirip ağır nesneleri kaldırmamızı sağladığı için erimez.
Uzay: Ağırlıksız ortamda astronotlar kolayca hareket edebildikleri ve ağır nesneleri kolayca kaldırabildikleri için kaslara daha az ihtiyaç duyar. Düzenli egzersiz olmayınca kaslar hızla erir.
Kemikler
Dünya: Kemiklerimiz Dünya‘da ağırlımızı destekler. Yetişkin bir insan bedeninde 1.200 gram kalsiyum ve 500 gram kadar fosfor bulunur.
Uzay: Sıfır yerçekimi ortamda dışkılama sırasında kemiklerdeki fosfor ve kalsiyum atılır. Ağırlıksız ortamda on gün geçiren biri, her kemiğindeki kalsiyum %3.2’sini yitirir. Kas yoğunluğundaki azalma kırılmalara yol açabilir, o yüzden güçten düşmemek için düzenli egzersiz gerekir.
Kaynak: How It Works