Çıplak gözle Andromeda galaksisini görmek mümkündür. İnsanlık, Andromeda’nın galaksi olduğunu bilmeden önce bile onu görebiliyordu ama bilim insanları artık yakındaki galaksilerin ötesini, uzayın derinliklerini araştırmaya kararlılar.
Hubble Uzay Teleskobu 25 yıllık hizmeti süresince inanılmaz sayıda veri sağladı ve gökbilimcilerin eskisinden daha çoğunu görmelerine yardım etti. Hubble’ın en ünlü katkıları arasında Hubble Derin Alan görüntüleri var. Bunlar, görünen evrenin en uzak köşelerine detaylı bir şekilde göz atmamızı sağlıyor.
Hubble’ın en uzak keşiflerinin Dünya‘ya olan mesafesini tam olarak hesaplamak zor ama gökbilimciler bunu doğru bir şekilde yapmanın bir yolunu buldular. Bunun için la tipi süpernovaların parlaklığını ölçüyorlar. Bu süpernovalar, bir beyaz cücenin eşlikçi yıldızıyla beslenip patlamasıyla oluşuyor. Gökbilimcilerin, bu yıldızların belli bir kütleye (Güneş‘inkinin 1,4 katı) ulaştıklarında daima patladıklarını biliyor.
Ortaya çıkan süpernovanın da her zaman belirli bir parlaklıkta olması gerekiyor. Gökbilimciler patlamanın ne kadar parlak olması gerektiğine dair bilgileriyle ne kadar parlak göründüğünü karşılaştırarak süpernovanın (ve böylece ait olduğu galaksinin) bizden uzaklığını kestirebiliyorlar.
Bu sistem, uzaklığı yaklaşık 3 milyar ışık yılına kadar olan galaksilerde işe yarıyor. Daha uzaktakiler içinse gökbilimciler Hubble Sabiti’nden yararlanıyor. Edwin Hubble evrenin her yöne doğru durmadan genişlediğini kanıtlamıştı. Yani ne kadar uzağa bakarsanız galaksiler Dünya‘dan o kadar hızlı uzaklaşıyor.
Işığın dalga boyu uzadıkça spektrumun kırmızı ucuna kayarak “kızıla kayma” denilen olguyu yaratıyor. Kızıla kaymayı ölçerek bir cismin hareket etme hızını ve böylece Dünya‘ya olan yaklaşık mesafesini kestirebiliyorsunuz. Bu akıllıca fizik numarası sayesinde gökbilimciler gözlemlenebilir evrenin kapsamıyla ilgili makul tahminler yürütebiliyor. Örneğin Hubble‘ın “Çok Derin Alan” adındaki en uzak Derin Alan görüntüsündeki galaksiler yaklaşık 13,2 milyar ışık yılı uzaklığında.
Çok Derin Alan
Hubble, on yıl boyunca uzaydaki tek bir noktayı gözlemleyerek evrende şimdiye kadar görüntülenen en uzak nokta olan ve Çok Derin Alan adı verilen görüntüyü sundu. Uzayın bu bölgesinden gelen ışık öyle soluk ki bir görüntü oluşturmak için sürekli olarak görüntülenmesi gerekti. Hubble bu bölgenin toplam 2 milyon saniye pozlama süresiyle 2.000’den fazla görüntüsünü bir araya getirdi. Böylece Hubble, uzayın Dünya‘dan 13.2 milyar ışık yılı uzaklığındaki bu bölgesinde 5.500 galaksiyi daha açığa çıkardı.
Kaynak: NASA, How It Works