Vietnam Güneydoğu Asya’da ve Çin-Hindi Yarımadasının doğusunda yer almaktadır. Vietnam savaşı için İkinci Çin hindi Savaşı da diyebiliriz.
Vietnam’ın doğu bölgesinde Sovyetler Birliği – Kuzey Vietnam – Çin, batı bölgesinde ise Güney Vietnam – ABD yer almaktaydı. Çinhindi bölgesi günümüzde Laos, Kamboçya, Tayland, Malezya Yarımadası ve Vietnam’ın içinde bulunduğu bölgedir.
Bölge Fransız ve İngiliz sömürgeciliği altında olan bir bölgeydi ancak ikinci Dünya Savaşı zamanında Japonya’nın egemenliği altına girmiştir. Japonya, bölgede milliyetçi ayaklanmaların çıkması için harekete geçmiştir. Bunun sebebi ise savaşta yenilebileceği taraf olacaklarını anlamaya başlamasıdır.
Ayaklanmanın sonucunda Kamboçya, Laos, ve Vietnam devletleri kurulmuştur. Vietnam’ın yönetimini İmparator Bao Dai yapmıştır. Fakat İngilizler ve Fransızlar 1945 yılında tekrar bölgeye gelmişlerdir. Fransa, bölgedeki komünizme karşı mücadele de bulunmuş ve bunu da ABD başkanı Truman desteklemiştir.
Vietnamda Fransa’nın çekilmesi ile komünizm yayılmış bu da kargaşaya sebep olmuştur. Komünist ve milliyetçiler arasında birtakım çekişmeler yaşanmış bunun sonucunda ise Birleşmiş Milletler’in kararı ile Vietnam ikiye bölünmüştür. Bu bölünme Kuzey ve Güney Vietnam olarak kabul edilmiştir. Arkasından Vietnam savaşının gerginliğini tetikleyen 1954 tarihinde yapılan Cenevre Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Laos Kamboçya ile Kuzey ve Güney Vietnam Devletleri kurulmuştur.
Teşkilatlanmanın Başlaması
Komünist bloğa yakın, Kuzey Vietnam 1954 tarihinde bağımsız olarak teşkilatlanmaya başlamış ve komünist rejim şekliyle yönetilmekteydi. Bu yönetim şekli ABD hükümeti tarafından tehlike olarak görülmüş ve kuzey Vietnam ile yakından ilgilenmeye başlamıştır. Ancak kötüye giden bir ilişkileri vardı. Bunun aksine Güney Vietnam ile ilişkileri oldukça iyiydi. Bu yüzden Kuzey Vietnam’daki komünist hareketinin Güney Vietnam’a sıçramasından bir hayli korkuyordu. Savaşın sinyalleri yavaş yavaş veriliyordu.
Bunu anlayan ABD, Güney Vietnam’daki asker sayısını yükseltmiştir. Yönetimin başındaki kişi Ho Chi Minh’ti. Kuzey Vietnam’ın destekçisi Sovyet Rusya ve Çin’di. Bu bölgelerin yönetim şekli de komünist rejim biçimiydi. Güney Vietnam’ın destekçisi ise ABD idi. ABD’nin desteklenmesinin sebebi ise kendi menfaatlerine uygun gelmesiydi. Çünkü Vietnam, Güneydoğu Asya’da stratejik bir konumda bulunuyordu. Bu sebeple her yönden desteklerini esirgemiyordu.
1955 yıllarında Vietnam’ı yöneten İmparator Bao Dai’nin yönetimi düşürülmüştür. Yerine çok kuvvetli bir antikomünist olan Dinh Diem gelmiştir. Antikomünist olması ABD ile arasının çok iyi olmasını sağlamıştır.
Cenevre antlaşmasına bağlı olarak 1956 bir referandum yapılacak ve Vietnam birleşecekti. Kuzey Vietnam’ın lideri Ho Chi Minh’nin amacı iki bölgeyi birleştirmek ve komünist rejimi tüm bölgede hakim kılmaktı. Bu sebeple Güney Vietnam hükümetini düşürmenin yöntemlerini arıyordu ve 1957 tarihinden itibaren bölgede terör faaliyetleri baş göstermeye başlamıştır. ABD, bu terör saldırıları karşısında komünist rejimin hakim olmaması için Güney Vietnam’a askeri yardımın yapılması için destek verdi.
Yüzbinlerce ABD askeri bölgedeydi. Savaş her iki bölge için çok acımasız, çok çetrefilli bir şekilde gerçekleşti. Bunun yanı sıra çeşitli iki tarafta çeşitli işkencelere maruz kalmıştır. ABD tarafından savaşta kullanılan Napalm bombası çok tepki görmesinden dolayı yasaklanmıştır. Aradan uzun yıllar geçtikten sonra yani 1975 tarihinde Kuzey Vietnam, Buon Ma Thuot’ u ele geçirmiş, daha da güçlendirmiş ve Güney Vietnam’ın başkenti Saygon’a girmiştir. Savaş 21 yıl boyunca milyonlarca insanın ölmesiyle sürüp gitmiştir. Ancak dış güçlerin istediği bölünme asla gerçekleşmemiştir.
Vietnam savaşının nedenleri;
- Kuzey Vietnam’ın benimsemiş olduğu komünist yaşam tarzının Güney Vietnam’a sıçraması ABD’yi tedirgin etmiştir.
- Bunun üzerine Güney Vietnam ile iyi olan ilişkilerinin kötüye gideceğinin düşünülmesidir.
Vietnam savaşının sonucunda;
- Yıllar boyu süren savaşta her iki tarafta da yaklaşık olarak dört milyon sivil ve bir milyonunu üzerinde komünist taraf öldürülmüştür.
- ABD askerlerinin 58 bini öldürülmüş ve savaştan sağ kalanlar ise intihar ederek ölmüştür.
- Halk ABD’ye olan güvenini kaybetti ve ABD askerlerini Vietnam’dan çekmek zorunda kalmıştır.
- ABD’nin 2196 hava aracı savaşta heba olmuştur.
- Sovyet-Çin ilişkisi arasında anlaşmazlıklar meydana gelmiş bundan dolayı da yumuşama dönemine girilmiştir.
- ABD’nin kuzey ve güney Vietnam’ı ayırma amacı yerini bulamamış. Aksine 1975 yılında iki bölgede birleşmiştir.
Uzun yıllar boyunca milyonlarca çok kişinin kanı dökülerek, komünist-antikomünist savaşlarıyla baş etmek zorunda kalan Vietnam, şimdi artık günümüzde Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti ismiyle anılmakta ve sosyalist yönetim rejimi ile yönetilmektedir.