Günlerden 2 Mayıs 1945’ti. Yer, küçük bir Avusturya köyü. Berlin’den çok uzakta, Nazi Almanya’sı yavaş yavaş müttefiklerin eline geçiyordu. Burada konuşlanmış olan ABD 44. Piyade bölüğü, kendilerine bisikletle yaklaşan bir Alman vatandaşı gördüklerinde, o günün tarihin yeniden yazılacağı bir gün olacağını bilmiyordu. Alman vatandaşı kırık dökük bir İngilizceyle konuştu: “Merhaba! Benim adım Magnus von Braun. Kardeşim V-2 roketlerini icat etti. Teslim olmak istiyoruz.”
ABD komuta konseyi derin bir nefes aldı. Gelen kişi Nazilerin silah programının öncüsü, Wemher von Braun’un kardeşiydi. İcat ettiği V-2 roketi uzaktan kumanda ile 320 kilometre öteye ölüm yağdırabilen, olağanüstü bir silahtı. Bu teknolojiyle uzaya bile gidileceği konuşuluyordu. Bazı dedikodular ortaya çıktı, ama Amerikalılar yeni misafirlerinin yakında öğrenmek istedikleri her şeyi anlatacağından emindi.
Wernher von Braun 23 Mart 1912’de şimdilerde Polonya sınırları içinde kalan küçük Wirsitz kasabasında dünyaya geldi. Üst sınıf, zengin bir aileye mensuptu. Babası, Weimar Cumhuriyeti döneminde bakanlık yapmıştı. Bu dönemde aile Berlin’e taşındı. Wernher zeki bir çocuktu. Piyano ve çello çalıyor ve bir kompozitör olmak istiyordu. Ancak annesi ona bir teleskop aldığında, kaderinin yıldızların arasında olduğunu anladı. 1924’te, sadece 12 yaşındayken Berlin’in kalabalık caddelerinden birinde bir oyuncak arabayı havaya uçurduğu için tutuklandı. Arabaya bir havai fişek bağlamış, bir roket yapmaya çalışmıştı.
Wernher gelişmiş zekasına rağmen matematik ve fizikte geride kalıyordu. Ancak, Hermann Oberth’in “Roketlerle Uzaya” kitabını okuduğunda hayatı değişti. Yıllar sonra “Hermann Oberth uzay araçlarımın yapılabileceğini düşünürken, bir cetvelle tasarımların ve konseptlerin matematiksel analizlerini yapan biriydi. Ona sadece hayatıma yön verdiği için değil, roketler ve uzay yolculuğu ile ilgili teorik ve pratik bilgilerle tanışmamı sağladığı için de müteşekkirim” diyecekti. Tekrar heyecanlanan von Braun, çalışmaya başladı ve kendini çok geliştirdi. Fizik, kimya ve astronomi üzerine eğildi. Nazi partisi iktidara geldiği sırada fizik doktorası üzerinde çalışıyordu.
I. Dünya Savaşı’nı bitiren Versailles anlaşması çerçevesinde, Almanya’nın silah araştırma ve geliştirmesi yasaktı. Ancak bir şekilde, roketler bu anlaşmanın kapsamı dışında kalmıştı. Bu yüzden von Braun bu konuda rahatça çalışabiliyordu. Doktora araştırması ordunun ilgisini çekti ve istemeyerek de olsa çalışmalarını ordu için sürdürmek zorunda kaldı. Daha sonra, hem SS hem de Nazi Partisi’ne katılmasının emredildiğini ve kendi isteği dışında Peenemünde’ye götürülüp roket teknolojisi geliştirmek için çalıştırıldığını söyleyecekti.
Tasarladığı V-2 roketinin renkli filmini izleyen Adolf Hitler çok heyecanlandı ve von Braun’u bizzat profesör yaptı. Bu büyük başarısına rağmen paranoyak Nazi liderinin fikrini her an değiştirebileceğini biliyordu. 1944’te tutuklandı. Bir muhbir, bir yemekte uzay gemisi üzerinde çalışmasına izin verilmediğinden dolayı şikâyet ettiğini ihbar etmişti. İki hafta boyunca hapsedildi, sonunda yöneticisi tarafından çıkarıldı.
Savaşın Almanya için kötü gittiğinin bilincinde olan von Braun, Peenemünde’deki fabrikadaki çalışanlarla konuştu ve onlara bir fırsat sundu: Amerikalılara veya Sovyetlere teslim olmak. Alman roket ekibi, SS muhafızlarının yabancılar fabrikaya yaklaşırsa buradaki bilim adamlarını öldürme emrini aldıklarını biliyordu. Bu yüzden seçimlerini ABD’den yana yaptılar. Savaşın son günlerinde Avusturya’ya götürülmüşlerdi, bir fırsatını bulup Amerikalılara sığındılar. Ekip, tüm üyeleri ile teslim oldu. Wernher von Braun Hesse’deki Kransberg Şatosu’nda bulunan İngiliz ve Amerikalı birliğe götürüldü. Burada sorguya çekildi. Her ne kadar ABD’ye teslim olmuş olsa da, söylentiye göre von Braun ilk önce başında Concorde süpersonik jet motorunun mucidi, İngiliz roket mühendisi LS Snell’in olduğu bir İngiliz ekip tarafından sorgulandı. Burada nelerin konuşulduğu hiçbir zaman açıklanmadı.
ABD’nin Nazi bilim insanlarına çalışmalarını sürdürmeleri karşılığında yeni bir hayat sunduğu Operation Paperclip kapsamında Amerika’ya götürülen von Braun ve ekibi sonunda Texas’taki Fort Bliss’e yerleşti. Kendilerine “barış mahkumları” adını veren ekip, her ne kadar yokluk içinde olsalar da, çalışmalarına devam etti. Kore Savaşı kaderlerini değiştirdi. Alabama’ya, ünlü Redstone roketi üzerinde çalışmaya gönderildiler.
1950’ler boyunca von Barun’un V-2 roketinden ilham alan Sovyetler Birliği, roket teknolojisinde Amerika’nın hep bir adım önündeydi. Sovyetler Birliği Sputnik’i uzaya gönderip uzay yarışının birinci raundunu kazandığında, ABD, devlet tarafından fonlanan uzay ajansı NASA‘yı kurdu. Wernher von Braun 1960’ta NASA‘da çalışmaya başladı. Amaç, Amerika’yı uzay yarışında tekrar öne geçirmekti. Hayalindeki proje üzerinde çalışmaya başlamış olmasına rağmen von Braun aşırı dikkatli ilerliyordu. Test uçuşlarından önce problem çıkarabilecek tüm teknik olasılıkları ince eleyip sık dokuması yüzünden NASA‘nın insanlı uçuşlar hep ertelendi, sonunda uzaya insan gönderen ilk ülke, Sovyetler Birliği oldu.
Wernher von Braun sonunda amacına ulaştı. Tasarladığı Saturn V roketi Apollo görevlerini Ay‘a götürdü. Ancak her ne kadar bu başarıdan sonra NASA‘da Planlamadan Sorumlu Yönetici Yardımcısı mevkine yükselmiş olsa da, yıldızlara ulaşma hayali Ay‘a ayak basıldıktan sonra Amerikan uzay programının bir anda yavaşlamaya başlaması nedeniyle bir türlü gerçekleşemedi. Sık sık hükümet ile ters düştü. 1972’de NASA‘dan emekli oldu, 1977’de hayatını kaybetti.
Von Braun’un Nazilere Bağı Ne Kadar Derindi?
Wernher von Braun hayatı boyunca hep Nazi olmadığını söyledi, ancak Alman entelektüel zümresinin çoğu gibi o da Nazi partisinin bir üyesiydi. ABD ordusuna verdiği ifadede şöyle diyordu: “1939’da resmi yollardan Nasyonal Sosyalist Parti’ye üye olmam için emir geldi. O dönemde ordunun Peenemünde’deki roket merkezinin yöneticiliğini yapıyordum. Burada yaptığım teknik çalışmalar üst düzey yetkililerin ilgisini giderek daha çok çekmeye başlamıştı. Bu yüzden, emir gelince partiye katılmaya karar verdim. Parti üyesiyken herhangi bir politik aktivitede bulunmadım.”
Ancak Alman kayıtlarına göre partiye 1937’de girmişti. von Braun’un ifadesinde tarihleri mi karıştırdığı, yoksa yalan ifade mi verdiği hala tartışma konusudur. Alman V-2 roketleri II. Dünya Savaşı sırasında kurulan çalışma kamplarındaki mahkumların çalışmaları sayesinde üretildi ve bu şüphesiz von Braun’un bilgisi dahilindeydi. Roketlerin üretildiği fabrikadaki çalışma şartlarını “itici” bulduğunu söyledi, ancak hiçbir çalışanın dövüldüğünü görmediğini de iddia etti. Daha sonraki yıllarda çalışma kamplarından canlı kurtulmuş mağdurların ifadeleri buna ters düşüyordu, ancak hakkındaki iddialar hiçbir zaman kanıtlanamadı. Wernher von Braun kamplardaki vahşeti ve Almanların roket üretmek için köle gücünden yararlandığını hiçbir zaman inkâr etmedi, ancak o dönemde, o şartlarda yapabileceği bir şey olmadığını söyledi.
Kaynak: All About History